Amaç: Sigara toksikasyonunun trakea dokusunda oluşturduğu yapısal ve biyokimyasal değişiklikler üzerine C vitamini ve melatoninin koruyucu etkilerinin belirlenmesi amaçlandı.

Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada 24 adet Wistar cinsi ergin dişi sıçan kullanıldı. Sıçanlar 4 gruba ayrıldı. Birinci grup sıçanlar kontrol olarak kullanıldı, ikinci grup sıçanlara sigara inhale ettirildi. Sigara soluyan üçüncü ve dördüncü grup sıçanlara ise hergün sırasıyla melatonin ve C vitamini enjekte edildi. Deney sonunda sıçanlardan eter anestezisi altında trakea dokuları ve kan örnekleri alındı. Dokuların bir kısmı rutin histolojik prosedürlerden geçirilerek ışık mikroskobunda incelendi. Biyokimyasal olarak, malondialdehit (MDA) ve glutatyon düzeyleri ile katalaz aktiviteleri belirlendi.

Bulgular: Işık mikroskobik incelemelerde ikinci grupdaki sıçanların trakea lümeninde kan ve epitelyal hücre döküntüleri, epitel tabakasında apoptozise giden hücrelere ve aktive olmuş granüllü hücrelere rastlandı. Submukozadaki seröz bezlerde aktivasyon tespit edildi. Üçüncü ve dördüncü gruplarda melatonin ve C vitamininin trakea dokusunu sigara toksikasyonuna karşı kısmen koruduğu gözlendi. Yapılan biyokimyasal incelemelerde, sigara inhale eden grupta MDA düzeylerinin kontrol grubuna göre önemli ölçüde arttığı, C vitamini ve melatonin enjeksiyonunun ise artan MDA düzeyini azalttığı saptandı. Katalaz aktivitesi ve glutatyon düzeyi ise sigara inhale eden grupta kontrol grubuna göre düşüş gösterirken, C vitamini ve melatoninin bu düşüşü önemli derecede etkilemediği gözlendi.

Sonuç: Sigara inhalasyonunun, lipid peroksidasyonunu ve antioksidan sistemi artırdığı, trakea dokusunda yer yer yapısal değişiklikler oluşturduğu tespit edildi. C vitamini ve melatoninin ise sigara toksikasyonuna karşı kısmen koruma sağladığı gözlendi. ©2005, Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi