Amaç: Histerosalpingografi esnasında kullanılan X ray, lipiodol ve melatoninin rat uterusunda endometriyal ablasyon, uterus luminal hücrelerinde displazik değişiklikler ve myometrial liflerde iğsi yapılaşma üzerine etkisinin incelenmesi.

Gereç ve Yöntem: 40 adet Sprage Dawley cinsi dişi rat, rastgele 4 gruba ayrıldı. Grup 1 (n=10): Batın açılıp kapatılan ve X ray uygulanmayan grup, grup 2 (n=10): X ray uygulanan grup, grup 3 (n=10): Batın açılıp her bir uterin horna 0.1 ml Lipiodol uygulanan grup, grup 4 (n=10): 10 mg/kg/ip melatonin uygulanıp, 15 dakika sonra her bir uterin horna 0.1 ml Lipiodol uygulanan grup. Batınları kapatılan Grup 2, grup 3 ve grup 4'teki ratlara 2 şer dakika ara ile 3 doz X ray uygulandı (Toplam doz=15-20 mili Rad). Tüm ratların 3 saat sonra batını açıldı. Sol uterin horn çıkarıldı. %10'luk formaldehitle tespit edildi. Işık mikroskopisinde endometrial ablasyon, fibrozis, endometrial bezlerdeki dejenerasyon, konjesyon ve ablasyondan sonra kalan, en üst uterin tabakadaki hücrelerde displazik değişiklikler ve myometriyumda iğsi yapılaşma incelendi. İstatistiksel analiz için Kruskal Wallis Varyans analizi kullanıldı. p<0.05 anlamlı kabul edildi.

Bulgular: Endometrial ablasyon tüm gruplarda benzer bulundu (p>0.05). Uterusdaki luminal displazik değişiklikler ve konjesyon grup 2'de diğer gruplara nazaran anlamlı olarak artmış idi (p<0.03). Myometriyumdaki iğsi yapılaşma, grup 3'te diğer gruplara nazaran anlamlı olarak artmış idi (p<0.03,MWU test). Grup 1 ile grup 4 arasında tüm değerler benzer bulundu (p>0.05).

Sonuç: HSG esnasında kullanılan X ray, uterusdaki luminal epitel hücrelerinde displazik değişiklikleri anlamlı olarak artırmaktadır. Lipiodol eklenmesi displazik değişikliği anlamlı olarak azaltırken, myometriyumdaki iğsi yapılaşmayı artırmaktadır. Melatonin eklenmesi tüm olumsuz değişiklikleri düzeltmektedir.