Amaç: Tavşan modelinde maksiller sinüs ostiumunun endoskopik sinüs cerrahisi ile anterior-inferior veya posteriora doğru genişletilmesinin mukosiliyer klirense ve normal sinüs fizyolojisine etkisi araştırmak.

Gereç ve yöntem: Çalışma 2 - 2,5 kg ağırlığında 20 adet Yeni Zelanda tavşanı üzerinde yapıldı. Tavşanların sol maksiller sinüsleri kontrol grubu (1. grup) olarak kullanıldı. Sağ maksiller sinüsler ise çalışma gruplarını oluşturdu. Bunların 10' unun ostiumları anterior-inferiora (2. grup), diğer 10'unun ise ostiumları posteriora doğru genişletildi (3. grup). Birinci gün ve operasyondan 14 gün sonra maksiller sinüs tabanına bir damla çini mürekkebi damlatılarak mukosiliyer klirens zamanı, mukosiliyer klirensin şekli, çini mürekkebinin ostiumdan geçerek nazal kaviteye ulaşıp ulaşmadığı ve enfeksiyon gelişip gelişmediği kontrol ve çalışma gruplarında değerlendirildi.

Bulgular: Mukosiliyer klirens zamanının ostiumları genişletilen grupta kontrol grubuna göre uzadığı tespit edildi. Mukosiliyer klirens hızları yönünden grup 2 ile grup 3 karşılaştırıldığında aralarında istatiksel olarak bir fark olmadığı tespit edildi. Mukosilier klirens şeklinin kontrol grubu sinüslerin tümünde düzenli olduğu görülürken, düzensiz mukosiliyer klirens şekline en fazla grup 3' de rastlandı. Çini mürekkebi kontrol grubunda tüm maksiller sinüs ostiumlarından geçerek nazal kaviteye ulaştı. Grup 2 ve 3' de çini mürekkebinin ostiumdan nazal kaviteye geçişi azalmıştı. Bu azalış en fazla grup 3' de görüldü. Bu sonuçların birbirleriyle karşılaştırılmasında çalışma ve kontrol grupları arasında istatistiksel olarak da anlamlı fark elde edildi (P<0.05). Ancak her iki çalışma grubu arasında (Grup 2 ile Grup 3) istatistiksel olarak da anlamlı fark elde edilemedi (p>0.05).

Sonuç: Bu çalışmada, maksiller sinüs ostiumuna yapılan müdahalenin mukosiliyer klirensi yavaşlattığı görüldü. Bu nedenle endoskopik sinüs cerrahisinde ostium açık olduğunda ostiumun genişletilmemesi ancak stenoz var ise, posteriora doğru genişletilmesinin uygun olacağı kanaatine varıldı.