MS hastalarında yakın hafıza ve kavramsal sorgulama bozuklukları kognitif fonksiyon bozuklukları olarak görülebilmektedir
4-6. Bilgi işleme hızındaki azalma özellikle yakın hafızayı etkilemektedir
14,15. MS hastalarında oluşan kognitif etkilenmeyi araştırmak için P300 olaya bağlı potansiyellerin kullanılabileceği bildirilmiştir
3,7,8,12. Saçlı deriden kayıtlanan P300, bilişsel işlevleri destekleyen yüksek derecede entegre olmuş kortikal ağın senkron aktivitesinin elektrofizyolojik bir yansımasıdır ve ortaya çıkışında hipokampusun önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir
9.
MS de interferon beta 1b tedavisinin kognitif fonksiyonlar üzerine etkisini araştıran sınırlı sayıda çalışma mevcuttur. Bununla birlikte IFβ-Ia tedavisi ve P300 olaya bağlı potansiyel ile ilişkili literatürde bir bulguya rastlanılmadığından, çalışmamızın bu konuda yapılan ilk çalışma olduğu düşünülmektedir. Çalışmamızın önemli bir olumsuz yanı çalışma grubunda değerlendirilen hasta sayısının az olması ve izlem süresinin kısa olmasıdır.
Çalışmamızda, IFβ-Ia tedavisi başladığımız RR-MS hasta grubunun tedavi öncesi ve tedavinin 6. ayındaki P300 latans ve amplitüd değerlerini, sağlıklı kontrol grubu ile ve IFβ-Ia tedavisi alan grup da kendi içinde karşılaştırdık. Çalışma grubunda tedavi sonrası P300 latans değerinin 12 hastada kısaldığı, 2 hastada değişmediği, 6 hastada ise uzadığı saptandı. Bununla birlikte istatistiksel olarak değerlendirildiğinde, hasta ve kontrol grupları arasında anlamlı bir fark tespit edilmedi (p>0,05, Mann-Whitney U test). Aynı zamanda araştırmanın esas amacı olan MS hasta grubunda tedavi öncesi ve sonrası P300 latans ve amplütüd değerleri karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilmedi (p>0.05 Wilcoxon test).
MS hastalarının takibinde hastalık süresi, sakatlık ölçümü ve P300 latansı arasındaki ilişki uzun yıllardan beri çok sayıda araştırmacının ilgisini çekmiştir. Pliskin ve ark. IFβ-Ib tedavisi alan MS hastalarında vizüel uyarımla yaptıkları çalışmada, 30 hastanın P300 latanslarının normal sağlıklılardan farklı olmadığını bildirmişlerdir 16.
Slater ve ark. ise; kesin MS tanılı 31 hasta ile kontrol grubunu karşılaştırdıkları çalışmalarında P300 dalga latansları ile manyetik rezonans incelemelerindeki demiyelinizan lezyonların varlığı arasında sıkı bir korelasyon olduğunu ileri sürmüşlerdir 7. Gil ve ark.da P300 dalga latansları ile hem hastalık süresi hem de kognitif defisit düzeyleri arasında pozitif bir korelasyon olduğunu bildirmişlerdir 17. Triatafyllou ve ark. 47 kişilik RR-MS hastasını sağlıklı kontrollerle karşılaştırdıkları çalışmalarında P300 dalga latansı açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulduklarını ancak hastalık süresi ile P300 latansı arasında bir ilişki bulamadıklarını bildirmişlerdir 8. Bu çalışmada, MS grubu ile kontrol grubu arasında P300 değerleri karşılaştırıldığında istatistiksel bir anlamlılık olmadığı saptandı. Literatür de MS hastaları ile sağlıklı kontroller arasında P300 değerlerini karşılaştıran araştırmaların sonuçlarının çelişkili olduğu görülmektedir. Ayrıca MS hasta grubunda, hastalık süreleri ve EDSS skorları ile P300 dalga latans ve amplitüd değerleri karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon gözlenmedi. Bu konuda da literatürde çelişkili araştırmalar bildirilmiştir.
P300, bilişsel işlevlere bağlı nöral olayların bir belirteci olduğundan, yoğun psikofizyolojik araştırmalara konu olmuştur. Ancak elde edilen sonuçlar konusunda görüş birliği yoktur. Bazı araştırmacılar P300 oluşumunun geniş bir davranışsal çatıya dayandığını ya da birçok mekanizmanın süper vizyonuna bağlı olduğunu ileri sürmektedirler 18.
Bir çalışmada, 30 erkek bireye plasebo ve 20mg/gün hidrokortizon 7 gün süreyle verilmiş ve hidrokortizon verilen grupta P300 dalga amplitütlerinde artış olduğu gözlenmiştir. Sonuçlar normal bireylerde hidrokortizon tedavisinin P300 amplitütlerini arttırdığını göstermektedir 19. Çalışma grubundaki hiçbir hasta çalışma süresince atak geçirmediğinden steroid tedavisi almadı. Bu nedenle hasta grubunun P300 değerlerine etkisi olmadı.
P300 olaya bağlı potansiyelleri MS hastalarında kognitif fonksiyonları değerlendirmede bir parametre olarak kullanılabilmektedir. Bu çalışmanın sonuçları; MS hastalarında atak sıklığı, MRI’daki lezyon yükü ve hastalık progresyonu üzerine tedavi edici etkisi olduğu kabul edilen IFβ-Ia’nın, kognitif fonksiyonları değerlendiren P300 olaya bağlı potansiyeller üzerine etkisinin belirgin olmadığı şeklinde değerlendirilebilir. Bununla birlikte daha çok sayıda hasta içeren ve daha uzun süreli izlenimlerin yapıldığı çalışmalara ihtiyaç olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
)
)