Gereç ve Yöntem: Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Laboratuarında antral gastrit tanısı alan ve endoskopik muayenesinde duodenal ülser bulunmayan 160 olgu çalışmaya alındı. Her birinden 40 olmak üzere HP(-), HP1+, HP 2+ ve HP 3+ antral gastritli olgularda mast hücre sayıları karşılaştırıldı.

Bulgular: Mast hücre sayısı antral gastritlerde HP(-) olgularda 63.92±10.02, HP 1+ olgularda 86.27±11.0.8. HP 2+ olgularda 92.75±13.59. HP 3+ olgularda 121±17.73 bulundu. HP(-) olgularla HP1+ ve HP 2+ olgularla HP 3+ olgular arasında mast hücre sayısı arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık (p<0,001) bulundu. HP 1+ ve HP2+ olgular arasında ise istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmedi (p>0,05).

Sonuç: İltihabi proçeste önemli rol oynayan mast hücrelerinin yoğunluğu, HP pozitifliği ile belirgin olarak artmaktadır. Özellikle HP(-) ve HP1+ olgular arasında mast hücre sayısında anlamlı bir farklılık ve HP pozitiflik derecesi ile mast hücre sayılarında belirgin artış bulunması, antral gastritlerde HP pozitiflik derecesiyle mast hücre artışının ilişkili olduğunu düşündürmektedir. ©2006, Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi

Bu çalışmada kronik antral gastrit olgularında HP yoğunluğu ile mast hücre sayısı arasındaki ilişkiyi araştırdık.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: HP (-) olguda Toluidin mavisi ile boyanan mast hücrelerinin görünümü (Toluidine Blue X 400)

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 2: HP 2+ olguda Toluidin mavisi ile boyanan mast hücrelerinin görünümü (Toluidine Blue X 400)

Mast hücreleri vücudun her tarafında yaygın olarak bulunan metakromatik hücrelerdir ². Başlıca subepitelyal kan damarları ve sinirlerin yanında bulunmaktadır ³. Mast hücreleri sitoplazmalarında toluidin mavisi ve metakromasi veren boyama yöntemleri ile pozitif sonuç alınan membranlı granüller içerir ³. İnflamasyonlu ve HP(+) mide mukozalarında mast hücresi varlığı ve artışı görülmektedir ¹⁵. Gastrointestinal sistem dokularında rutin HE boyama ile mast hücrelerini belirlemenin zorluğundan dolayı çalışmalar sınırlıdır ^10-12,19. Çalışmalarda mast hücresini göstermek amacıyla Alcian mavisi, Toluidin mavisi yada Giemsa kullanılmaktadır ¹⁵.

Mast hücreleri polimorflar yanısıra mononükleer hücrelerin aktivasyonundan sorumludur¹⁵. Ayrıca nötrofiller için kemotaktik olan TNF-α, PAF ve IL-8'i salgılar ^{10,13,14,20-22}. Nakajima ve arkadaşlarının ³ yaptığı bir çalışmada mast hücre yoğunluğunun artışı polimorfonükleer ve mononükleer hücre yoğunluğu ile orantılı bulunarak, aktif HP gastritlerde mukozadaki mast hücrelerinin nötrofillerin toplanmasında aktif bir rol aldığı düşünülmüştür. Yaptığımız çalışmada HP yoğunluğunun artışı ile mast hücre sayısında artış gözledik. HP(+) olgularda mast hücre sayısı HP(-) olgulardan daha fazla sayıda olup, farklılık istatiksel olarak anlamlılık göstermekteydi. Yapılan diğer bir çalışmada ³ peptik ülserli HP(+) olgularda korpusta ve daha çok antrumda artmış sayıda mast hücresi izlenmiştir. Olgular tedavi sonrası değerlendirildiğinde mast hücre sayısında belirgin azalma görülmüştür. Yine Stachura ve arkadaşlarının ¹³ yaptıkları bir çalışmada ratlarda aspirin ile erozif gastrit oluşturulmuştur. Burada mast hücre sayısının mide mukozasında hasar ile arttığı gözlenmiştir.

Mast hücrelerinden salınan triptazın nötrofil lökositler için kemotaktik aktivite gösterdiği bildirilmiştir ^10,11,20. Walls'ın ²³ ve Nakajima ³ ile arkadaşlarının mast hücre triptazı kullanarak yaptıkları çalışmada HP(+) ve HP(-) gastrik mukozada mast hücrelerini incelemişlerdir. Bu çalışmada mast hücre sayısı HP(-) kronik gastritler, HP(+) kronik aktif gastritler ve peptik ülserlilerde normalden 2-3 kat fazla bulunmuştur. Diğer bir çalışmada da benzer sonuçlar bildirilmiştir ². Bu sonuçların aksine Müezzinoğlu ve arkadaşlarının ¹⁵ yaptığı çalışmada HP(-) ve HP(+) kronik gastrit olgularında mast hücre sayıları arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Ayrıca HP yoğunluğu ile mast hücre artışı ilişkili bulunmamıştır. Bu sonucu olguların önceden HP enfeksiyonu geçirmiş olmaları veya hayvan çalışmalarında gösterilen gıda allerjisi durumlarında mast hücre artışı ile açıklamışlardır.

Sonuç olarak HP(-) ve HP(+) gastritler arasında mast hücre sayısı açısından belirgin farklılık saptadık. Ayrıca mast hücre sayısı HP yoğunluğu ile artıyordu. Buradan mast hücrelerinin HP ilişkili gastritte sayılarının arttığı ve HP yoğunluğuyla ilişkili olduğu yargısına vardık.

1) Theoharides TC, Cochrane DE. Critical role of mast cells in inflammatory diseases and the effect of acute stres. Journal of Neuroimmunology 2004; 146: 1-12.

2) Sulik A, Kemona A, Sulik M. The gastrointestinal mast cell in health and disease. Rocz Akad Med Bialymst. 1999; 44: 17-23

3) Nakajima S, Krıshnan B, Ota H et al. Mast cell involvement in gastritis with or withouth helicobacter pylori infection. Gastroenterology 1997; 113: 746-754

4) Warran JR,Marshall B. Unidentified curved bacili on gastric epithelium in active chronic gastritis. Lancet 1983; 1: 1273-1275

5) Dixon MF, Genta RM, Yardley JH, Correa P. Classification and grading of gastritis. The updated Sydney System. International Workshop on the Histopathology of Gastritis, Houston 1994. Am J Surg Pathol 1996; 20: 1161-1181

6) Genta RM. Helicobacter pylori infection in gastric pathology. In: Weinstein RS, ed. Advances in pathology and laboratory medicine. Volume 7. St. Louis: Mosby-Year Book, 1994: 443- 465

7) Enerback L. Mucosal mast cells in the rat and in man. Int Arch Allergy Appl Immunol 1987; 82: 249-255.

8) Serafin WE, Austen KF. Mediators of immediate hipersensivity reactions. N Engl J Med 1987; 317: 30-34.

9) Marshall JS, Bienenstock J. The role of mast cells in inflammatory reactions of the airways, skin and intestine. Curr Opin Immunol 1994; 6: 853-859

10) Nakajima S, Graham DY, Hattori T, Bamba T. Strategy for treatment of Helicobacter pylori infection in adults. I. Updated indications for test and eradication therapy suggested in 2000. Curr Pharm Des 2000; 6: 1503-1514.

11) Walls AF, He S, Teran LM et al. Granulocyte recruitment by human mast cell tryptase. Int Arch Allergy Immunol 1995; 107: 372-373

12) Goetzl EJ, Derian CK, Tauber AI, Valone FH . Novel effects of 1-0-hexadecyl-2-acyl-sn-glycero-3-phosphorylcholine mediators on human leucocyte function: delineation of the specific roles of the acyl substituents. Biochem Biophys Res Commun 1980; 94: 881-888

13) Stachura J, Konturek JW, Dembinski A, Domschke W. Do infiltrating leucocytes contribute to the adaptation of human gastric mucosa to continued aspirin administration? Scand J Gastroenterol 1994; 29: 966-72

14) Aktepe F, Irkkan Ç, Kapucuoğlu N, Pak I. Helicobacter pylori gastriti ile mast hücre yoğunluğu arasındaki ilişki. XIV. Ulusal Patoloji Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı 1999; D-14:273

15) Müezzinoğlu B, Gürbüz Y, Şentürk Ö. Mast cells in antral gastritis: Associated Helicobacter pylori and duodenal ulcer. Patoloji Bülteni 2001; 18: 24-26

16) Galli SJ. New concepts about the mast cell. New Engl J Med 1993; 328: 257-265

17) Schwartz LB. Mast cell: function and contents. Curr Opin Immunol 1994; 6: 91-97.

18) Gordon JR, Burd PR, Gali SJ. Mast cells as source of multifunctional cytokines. Immunol Today 1990; 11: 458-464

19) Noach LA, Bosma NB, Jansen J et al. Mucosal tumor necrosis factor α, Interleukin 1β, Interleukin 8 production in patients with Helicobacter pylori infection. Scand J Gastroenterol 1994; 29: 425-29

20) Bamba N, Nakajima S, Andoh A et al. Stem cell factor expressed in human gastric mucosa in relation to mast cell increase in Helicobacter pylori-infected gastritis. Dig Dis Sci 2002; 47: 274- 282

21) Crabtree JE, Wyatt JI, Trejdosiewicz LK et al. Interleukin 8 expression in Helicobacter pylori, normal and neoplastic gastroduodenal mucosa. J. Clin Pathol 1994;47:61-66

22) Gionchetti P, Vaira D, Campieri M, et al. Enhanced mucosal Interleukin 6 and 8 in Helicobacter pylori-positive dyspeptic patients. Am J Gastroenterol 1994;89:883-887

23) Walls AF, Jones DB, Williams JH, Church MK, Holgate ST. Immunohistochemical identification of mast cell in formaldehydfixed tissue using monoclonal antibodies specific for tryptase. J Pathol 1990; 162: 119-126.