[ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]
Fırat Tıp Dergisi
2008, Cilt 13, Sayı 4, Sayfa(lar) 243-246
[ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
Samsun İli 112 Acil Sağlık Hizmetleri’nin 2004 Yılında Ulaştığı Kardiyovasküler Sistem Sorunu Olan Hastaların Değerlendirilmesi
Leman TOMAK1, Cihad DÜNDAR2, Ahmet BAYDIN3, Erhan ÇETİNOĞLU2, Yıldız PEKŞEN2
1Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, SAMSUN
2Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Halk Sağlığ Anabilim Dalı, SAMSUN
3Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Acil Tıp Anabilim Dalı, SAMSUN
Anahtar Kelimeler: 112 acil sağlık hizmetleri, kardiyovasküler sistem hastalıkları, Samsun, 112 emergency health service, diseases of cardiovascular system, Samsun
Özet
Amaç: Dünya’da birçok ülkede kardiyovasküler sistem hastalıkları (KVSH) tüm etnik gruplardaki erkek ve kadınlarda ölüm nedeni olarak ilk sırada yer almaktadır. Samsun ili 112 Acil Sağlık Hizmetleri’ne (ASH) yapılan başvurular içerisindeki KVSH’nın dağılımı, sıklığı ve olgulara ait bazı özelliklerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Retrospektif ve tanımlayıcı tipteki bu çalışmanın verileri Samsun İli Sağlık Müdürlüğü 112 ASH Şube Müdürlüğü 2004 yılı kayıtlarından elde edildi. KVSH olarak tanımlanan olgular çalışma kapsamına alındı.

Bulgular: Toplam 9015 olgunun %19’unu KVSH oluşturmaktaydı. Bu olguların %57’sini kadınlar ve %43’ünü erkekler oluşturmakta iken kadınların yaş ortalaması 61.0±13.6 yıl, erkeklerin yaş ortalaması 61.9±14.2 yıl idi. Olguların ön tanılarına göre dağılımına bakıldığında; en sık görülen KVSH’nın hipertansiyon (HT) olduğu saptandı. Sadece HT’si olan kişi sayısı %34.9, HT’nin yanı sıra diğer bir hastalığı olan kişi sayısı %15.5 idi. Çalışma kapsamına alınan olgulara istasyondan ulaşma zamanı 4.6 ± 2.4 dakika olarak saptandı.

Sonuç: 112 ASH çalışmaları değerlendirildiğinde, KVSH’nın yüksek sıklığa sahip olduğu saptandı. Mortalite ve sekel riski yüksek olan KVSH ve benzeri sağlık sorunlarına erken tıbbi müdahalenin önemi göz önüne alındığında, mobil acil sağlık hizmetlerinin ne denli önemli ve öncelikli olduğu açıkça görülmektedir. ©2008, Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Giriş
    Kardiyovasküler sistem hastalıkları (KVSH), kalp ve damarlar olmak üzere iki parçadan oluşan kardiyovasküler sistemin işleyişinde bir bozukluk sonucu ortaya çıkmaktadır1. Dünya’da birçok ülkede KVSH tüm etnik gruplardaki erkek ve kadınlarda ölüm nedeni olarak ilk sırada yer almakta ve aynı derecede önemli oranda yaşamı kısıtlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün hazırladığı yaşamı kısıtlayan nedenler listesinde konjestif kalp hastalığı’nın (KKH) 2020 yılında birinci sırayı alacağı da bildirilmiştir2.

    Myokard infarktüsü (MI), kalp yetmezliği (KY), aritmi, koroner arter hastalığı (KAH), kalp kapak hastalığı ve hipertansiyon (HT) KVSH içerisinde önemli bir yer tutmakta olup; tanı ve tedavisi son derece hızlı ve dikkatli yapılması gereken hastalıklardır3,4. KVSH’dan özellikle HT günümüzde gittikçe önem kazanmaktadır. Sistolik kan basıncının 140 mmHg, diastolik kan basıncının 90 mmHg’nın üzerinde olması HT olarak tanımlanmaktadır ve erişkinlerin %15-30’unda görülmektedir1.

    Hipertansif krizler ise kan basıncında belirgin ani yükseliş ile ilişkili akut ve yaşamı tehdit eden tıbbi sendromlardır5,6.

    Türkiye’de bir yıl boyunca KVSH nedeniyle yataklı tedavi kurumlarında tedavi gören hastalar içerisinde HT, %14.4 sıklıkta görülmektedir7. Devlet İstatistik Ensitüsü’nce (DİE) 1999 ve 2003 yılında yapılan çalışmalarda Türkiye’de ölüm nedenleri içinde KVSH’nın hem kadınlar hem de erkeklerde ilk sırada yer aldığı bildirilmiştir8. Türkiye’de KVSH nedeniyle ölümün bu denli yüksek olması, KVSH’nın tanı ve tedavisinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne sermektedir. HT ve diğer tüm KVSH’ları, sonuçları göz önüne alındığında en kısa sürede ve en etkin şekilde tedavi edilmesi gereken hastalıklardır.

    Bu çalışmada amacımız Samsun ili 112 Acil Sağlık Hizmetleri’ne (112 ASH) yapılan tüm başvurular içersindeki KVSH’ların dağılımı, sıklığı ve olgulara ait bazı özellikleri tanımlamaktır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Materyal ve Metot
    Tanımlayıcı tipteki bu çalışmanın verileri Samsun İli Sağlık Müdürlüğü 112 ASH Şube Müdürlüğü 2004 yılı kayıtlarından elde edildi. Dokuz istasyonla hizmet veren Samsun ili 112 ASH ekipleri, altısı doktor geri kalanı diğer sağlık personeli olmak üzere toplam otuz kişiden oluşmakta idi ve bir yıl boyunca toplam 9015 olguya hizmet verildiği saptandı. Bu kayıtlar içerisinden KVSH olarak tanımlanan HT, MI, KY, KAH, aritmi ve kalp kapak hastalığı ön tanısı konulmuş olan olgular çalışma kapsamına alındı.

    Olgu formları geriye dönük olarak incelendi. Elde edilen veriler istatistik paket programı SPSS 13.0 versiyonu kullanılarak değerlendirildi. Veriler sayı ve yüzde olarak ifade edildi. Verilerin değerlendirilmesinde ki-kare testi kullanıldı. İstatistik önemlilik düzeyi p<0.05 olarak alındı.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Bulgular
    Dokuz farklı istasyondan elde edilen toplam 9015 olgunun %19’unu (n:1715) KVSH oluşturmakta idi. Çalışma grubunu oluşturan 1715 olgunun 973’ünü (%57) kadınlar ve 742’sini (%43) erkekler oluşturmaktaydı. Kadın olguların yaş ortalaması 61.0±13.6 yıl, erkek olguların yaş ortalaması 61.9±14.2 yıl idi

    Çalışma grubundaki olguların olay yerine göre dağılımı Tablo I’de sunulmuştur. Olguların sosyal güvencelerine bakıldığında 845’i (%49.3) SSK, 359’u (%20.9) Emekli Sandığı, 216’sı (%12.6) Bağ-Kur, 169’u (%9.9) yeşil karta sahipken, 126 olgunun (%7.3) sosyal güvencesi yoktu.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 1: Olguların olay yerine göre dağılımı

    Olguların ön tanılarına göre dağılımına bakıldığında; en sık görülen KVSH’nın HT olduğu saptandı. Sadece HT’si olan olgu sayısı 598 (%34.9), HT’nin yanı sıra diğer bir hastalığı olan kişi sayısı 266 (%15.5) idi. KVSH’lı olguların cinsiyete göre dağılımları Tablo II’de verilmiştir. Aritmi, KAH ve kapak hastalıkları dışındaki diğer KVSH dağılımları, erkek ve kadınlarda istatistiksel olarak farklıdır ( p<0.05, p<0.01 ve p<0.001).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 2: Olguların ön tanılarının cinsiyete göre dağılımı

    Olgulardan 1304’ü (%76) hastaneye nakledilmiş, 383’üne (%22.3) olgu başında müdahale edilmiştir (Tablo III). Olguların mevsimlere göre dağılımına bakıldığında en sık başvurunun 486 kişi (%28.3) ile kış mevsiminde olduğu görüldü. Başvuru sayısı ilkbaharda 420 (%24.5), yaz aylarında 417 (%24.3) ve sonbaharda 392 (%22.9) idi. Mevsimlere göre başvuru dağılımı incelendiğinde; kış mevsiminde başvuru diğer mevsimlere göre artmakla beraber bu istatistiksel olarak da anlamlıdır (p<0.05). Aylara göre değerlendirme yapıldığında ise ocak ile mart ayları en sık başvuru yapılan aylardı ve başvuran kişi sayısı 168 (%9.8) idi. Bununla birlikte en az başvuru yapılan ağustos ayındaki olgu sayısı ise 113 (%6.6) idi.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 3: Olguların sonuç şekline göre dağılımı

    Bu aylar arasında başvuru sayısı açısından istatistiksel olarak önemli bir fark saptanmıştır (p<0.01). Çalışma kapsamına alınan olgulara ulaşma süresi ortalama 4.6±2.4 dakika idi.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Tartışma
    Acil tanı ve tedaviye gereksinim duyan olgular için kurulmuş olan 112 ASH tüm ülke düzeyinde hizmet vermektedir. Tekirdağ ilinde 112 ASH’nın değerlendirildiği benzer bir çalışmada olguların ön tanılarına göre dağılımına bakıldığında %19.4 ile KVSH’nın ilk sırada olduğu bildirilmiştir10. Bu oran bizim çalışmamız ile uyumlu görünmektedir.

    Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yapılan bir çalışmada; çağrıların %16’sının kardiyak problemlere ait olduğu ve bu olguların çoğunluğunu da yaşlıların oluşturduğu bildirilmiştir11. Bizim çalışmamızda KVSH’nın biraz daha yüksek oranda olduğu ve yaşlılarda olduğu dikkati çekmektedir. ABD’deki diyet alışkanlıklarının Türkiye’den farklı olması, KVSH sıklığındaki farklılığa neden olabilir.

    KVSH’nın her iki cins için de önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olduğu bilinen bir gerçektir2. Bu çalışmada, yaşla birlikte artış gösterdiği dikkat çeken KVSH’nın türlerinin cinsiyete göre değişik sıklıkta olduğu, HT ve kalp yetmezliğinin kadınlarda, MI’nın erkeklerde daha çok görüldüğü istatistiksel olarak saptanmıştır.

    Japonya’da yapılan bir başka çalışmada iskemik stroke ile hastaneye başvuran 16.922 hastanın %61’inde HT saptanmış olup, bu hastaların %64’üne acil sağlık hizmetleri ekiplerince ilk müdahaleleri yapılmıştır12. Bu çalışmadaki HT oranı, bizim saptadığımız orandan daha yüksektir. Yaşanılan coğrafi bölgenin ve beslenme alışkanlıklarının HT oluşumu ile ilişkili olduğu söylenebilir.

    Almagroa ve ark., göğüs ağrısı ile acil servise başvuran hastalar arasında, tedaviye ihtiyaç duyanların %14.3’ünün MI olduğunu saptamışlardır13. Bu oranlar bizim çalışmamız-dan daha yüksek olup, bu farklılık çalışmaların çok farklı bölgelerde yapılmış olması ile açıklanabilir.

    Ambulans çıkış sonuçlarının değerlendirildiği bir çalışmada Tekirdağ’da 2003 yılında, olguların %64.5’i hastaneye nakledilmiş olup; %16’sına yerinde müdahale yapılmıştır10. Buna benzer şekilde Türkiye genelindeki sonuçlarda da 2003 yılındaki sıralama %67.9 hastaneye nakil ve %15.9 sıklığında yerinde müdahale şeklindedir9. Samsun’daki KVSH için hastaneye nakil verileri Türkiye genelindeki veriler ile benzerlik taşımakla birlikte, biraz daha yüksektir. Bu, olguların aciliyet durumlarının farklı olmasından ileri gelebilir.

    Ankara’da 2002–2004 yılları arasında yapılan 112 ASH kayıtlarının değerlendirildiği çalışmalarda 2002’de KVSH için en sık başvurunun Ocak-Mart; 2003’te Ocak-Nisan ve 2004’te Mart-Mayıs aylarında yapıldığı saptanmıştır1416. KVSH açısından 2002 ve 2003 yılları verilerinin bizim çalışmamızın verileriyle uyumlu olduğu görülmektedir. Ülke genelinde aylara göre dağılımın uyumlu olduğu söylenebilir.

    2004 yılında 112 ASH’nın değerlendirildiği iki ayrı çalışmada; olgulara varış ortalaması Denizli’de 5.4 dakika ve Konya’da 4.9 dakika olarak saptanmıştır17,18. Tıbbi acil yardım prensiplerinin tanımlandığı bir çalışmada çağrı alınışından olguya ulaşıncaya kadar sürenin 8 dakika veya daha az olması gerektiği belirtilmiştir19. Samsun’daki çalışmada elde edilen süre hem önerilen süreden, hem de diğer iki çalışmada elde edilen sürelerden düşük bulun-muştur. Zamanlama açısından Samsun acil ekibinin iyi koordine edildiği söylenilebilir.

    Samsun ili 2004 yılı 112 ASH çalışmaları değerlen-dirilmesi KVSH’nın yüksek sıklığa sahip olduğu görülmüştür. En sık görülen KVSH ise HT’dir. Mortalite ve sekel riski yüksek olan KVSH ve benzeri sağlık sorunlarına erken tıbbi müdahalenin önemi göz önüne alındığında, mobil acil sağlık hizmetlerinin ne denli önemli ve öncelikli olduğu açıkça görülmektedir. Bu tür hizmetlerin planlama ve uygulama aşamalarında da hedef kitlenin epidemiyolojik özellikleri kadar, karşılaşılabilecek sağlık sorunlarının tipi, yeri ve zamanı da göz önüne alınmalıdır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Kaynaklar

    1) Candan İ, Oral D. Kardiyoloji. 1. Baskı, Ankara: Baran Ofset, 2002: 3–1376.

    2) Fuster V, Alexander RW, O’Rourke RA. Hurst’s the Heart. Part 3. 3th ed. U.S.A: Medical Publishing Division, 2002: 1065–1907.

    3) Nauer KA. Emergency treatment of cardiac ischemia. Top Emerg Med 2001; 23: 26–35.

    4) Boyle J, Kramer L. Acute valvular emergencies. Top Emerg Med 2001; 23: 36–46.

    5) Stead LG, Gilmore RM, Weaver AL, et al. The concept of permissive hypertension for AIS. Ann Emerg Med 2005; 46: 1-2.

    6) Crafword MH, Di Marco JP. Crawford Kardiyoloji. 2. Cilt. 1. Baskı. Ankara: Form Matbaa, 2003: 386–413.

    7) Sağlık Bakanlığı Çalışma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı Sağlık İstatistikleri, 2002. http:/www.sabem.saglik.gov.tr/forum/ezadmin/htmlarea/files/documents/1251-6apk-2002.pdf/17.11.2005.

    8) DİE Demografi İstatistik Verileri. http:/www.die.gov.tr/yillik/04-Demografi.pdf/ 15.11.2005.

    9) Temel Sağlık Hizmetleri Çalışma Yıllığı. http:/www.saglik.gov.tr/extras/istatistikler/temel2003/calisma yilligi 2003.htm / 16.11.2005.

    10) Oktay İ, Kayışoğlu N. Tekirdağ ili 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi 2005; 2: 35–37.

    11) Svenson JE. Pattern of use of Emergency Medical Transport: A population- based study. American Journal of Emergency Medicine 2000; 18: 130–134.

    12) Kimura K, Kazui S, Minematsu K, et al. Japan Multicenter Stroke Investigator\'s Collaboration. Analysis of 16,922 patients with acute ischemic stroke and transient ischemic attack in Japan. A Hospital-based prospective registration study. Cerebrovasc Dis 2004; 18: 47-56.

    13) Almagroa FJG, Gimenob JR, Villegasb M, et al. Use of a coronary risk score (the timi risk score) in a non-selected patient population assessed for chest pain at an emergency department. Rev Esp Cardiol 2005; 58: 775 – 781.

    14) Türkdemir AH, Aysun A, İnan F ve ark. Acil Sağlık Hizmetlerine yapılan başvuruların mevsimsel ilişkileri (2003 Yılı Verileri). 9. Ulusal Halk Sağlığı Günleri Bildiri Özet Kitabı, Ankara, 284, 28 Eylül- 01 Ekim 2005.

    15) Türkdemir AH, Aysun A, Uğurlu M. Acil Sağlık Hizmetlerine yapılan başvuruların mevsimsel ilişkileri (2002 Yılı Verileri). 9. Ulusal Halk Sağlığı Günleri Bildiri Özet Kitabı, Ankara, 285, 28 Eylül- 01 Ekim 2005.

    16) Türkdemir AH, Aysun A, İnan F ve ark. Acil Sağlık Hizmetlerine Yapılan başvuruların mevsimlerle ilişkileri (2004 Yılı Verileri). 9. Ulusal Halk Sağlığı Günleri Bildiri Özet Kitabı, Ankara, 286, 28 Eylül- 01 Ekim 2005.

    17) Denizli 112 ASH. http:/www.112denizli.org / 06.12.2005.

    18) Konya 112 ASH. http:/www.konya112.sitemynet / 06.12.2005.

    19) Peleg K, Pliskin JS. A Geographic information system simulation model of EMS: Reducing ambulance response time. American Journal of Emergency Medicine 2004; 22: 164–170.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • [ Başa Dön ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
    [ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]