Özefagus yabancı cisimleri sıklıkla çocukluk çağında görülmektedir
4,7,8. Bizim olgularımızın ise %43.5’i 15 yaş ve altında olup, tüm serinin %31.5’ini ise 5 yaş ve altı çocuklar oluşturmaktaydı. Ancak Nandi ve ark.
9 özefagus yabancı cisimlerinin %85.6’sının erişkinlerde, %14.4’ünün çocuklarda görüldüğünü bildirmişlerdir.
Özefagus yabancı cisimleri çok çeşitli maddelerden oluşabilir. Birçok seride en çok çıkarılan özefagus yabancı cisminin metal para olduğu rapor edilmiştir4,7,8,10,11,21,22. Bizim serimizde de Nandi ve arkadaşlarının çalışmasında olduğu gibi en sık rastlanan özefagus yabancı cismi kemik ve/veya et parçasıydı. Onbeş yaş ve altı çocuk olgularda ise en sık (%77) metal para idi. Nandi ve ark.9 özefagus yabancı cisim serilerinin %84’ünü kemik parçasının oluşturduğunu bildirmişlerdir. Bu olguların %60’ında balık kılçığı saptamışlar ve bunu çok balık tüketen Çin toplumunda balığın çubukla yenmesine bağlamışlardır9 Bizim çalışmamızda yetişkinlerde yabancı cisim olarak kemik ve/veya et parçasının görülmesi yöresel beslenme özelliklerine ayrıca yaşlı hastaların çoğunun dişsiz olması ve çiğneme yetersizliğine bağlanabilir.
Özefagus yabancı cisimleri genellikle özefagusun fizyolojik anatomik darlık bölgelerine takılmaktadır, en sık olarak da birinci darlıkta görülmektedirler4-7,9,12,13. Bizim olgularımızda da literatürle uyumlu olarak en sık birinci darlıkta yabancı cisim saptanmıştır.
Özefagus yabancı cisimleri gastrointestinal sistemin daha aşağı bölümlerindeki yabancı cisimlerden farklıdır. Özefagustaki peristaltizm özefagus yabancı cisminin orada kalmasını engelleyecek kadar güçlü değildir9. Özefagus yabancı cismi, özefagusun spontan pasajının küçülmesi, lokal travma sonucu gelişen ödemin yabancı cismi daha da sarması ve daha sonraki girişimleri zorlaştırması, özefagusun perforasyonun mediastinite yol açması nedeniyle tanısı konar konmaz çıkarılmalıdır.
Özefagus yabancı cisminin özefagusta kalma süresi uzadıkça semptomlarla ilişkisi karmaşık hale gelir ve tanıyı daha da zorlaştırır. Özefagus yabancı cisim hikayesi genellikle retrospektif olarak ortaya konur. Macpherson ve ark.4 üst solunum yolu enfeksiyonlarını taklit eden semptomların özefagus yabancı cisim tanısının atlanmasına ve bu cismin özefagusta uzun süre kalmasına neden olabileceğini bildirmişlerdir. Uzun süre beklemiş özefagus yabancı cisimlerinin esas olarak özefagus perforasyonuna bağlı olanları abseli veya absesiz mediastinit6,9, özefagus-havayolu fistülleri5,14, özefagovasküler fistüller6,9, yabancı cismin lümen dışına migrasyonu14 ve yalancı özefagus divertiküllerini15 içerir. Obstrüksiyonlu uzamış retansiyon gerçek özefagus divertikülü nedenidir16. Özefagus yabancı cisminin özefagus dışına mediastene veya boyun yumuşak dokusu içine migrasyonu nadir fakat iyi bilinen bir komplikasyonudur14,17. Bizim bir vakamızda da tavuk kemiği servikal özefagusu penetre ederek boyun yumuşak dokularına saplanmıştı.
Özefagus yabancı cismi tedavisinde Foley kateteri kullanımı ilk kez 1960’lı yıllarda cerrahi literatürde görülmüştür4. Başlangıçta bu yöntem metal paraları mideye itmek için kullanılmıştır. Daha sonraları bunları özefagustan çıkarmak için kullanılmıştır7,18<,r19>. Bu yöntemin halen acil servislerde kullanıldığını bildiren yayınlar vardır20. Bizim kliniğimizde bu uygulama tercih edilmemektedir. Olgularımızın hemen tümünde yabancı cisim rigid özefagoskop ile çıkarılmıştır. İyatrojenik özefagus perforasyonuna ise rastlanmamıştır.
Özefagusta uzun süredir kalan, tutulamayan ve çekilme sırasında zorlanan yabancı cisimlerde özefagusun perforasyon riski yüksek olduğundan cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Bizim serimizde bu oran %1.3 tür. 242 olguluk bir seride cerrahi ile yabancı cismin çıkarılma oranı %0,4 olarak bildirilmiştir12. Buna karşılık 663 olguluk bir seride hiçbir yabancı cisim için cerrahi olarak çıkarılma gerekmediği belirtilmiştir10.
Sonuç olarak, özefagus yabancı cisimlerinin erken tanısı, tedavisi ciddi ve hayatı tehdit edebilecek komplikasyonlardan dolayı çok önemlidir. Direkt veya kontrast maddeli radyolojik incelemeler ilk tanı ve komplikasyonların ortaya konmasında önemli role sahiptirler. Rijit özefagoskopi günümüz koşullarında özefagus yabancı cisminin çıkarılması için en güvenilir yöntem olarak kalmaya devam etmektedir.
)
)
)
)
)