Bireyin hayatında verdiği önemli kararlardan birisi şüphesiz ki meslek seçimi ile ilgili verdiği karardır. Kişinin başarılı olabilmesi, mesleğini bilerek ve isteyerek seçmiş olmasıyla yakından ilişkilidir. Lise eğitimi alan gençlere ileride seçecekleri meslekle ilgili bilgi vermek ve ilgi duydukları mesleğe yönelmelerini sağlamak böylece hemşireliğe de bilerek ve isteyerek tercih eden kişilerin başvurmasını sağlamak hem mesleğin gelişimini hem de mesleğin toplumdaki saygınlığını arttıracaktır
5. Bu yüzden günümüz hemşiresi; düşünen, aklını kullanan, problem çözme yetisine sahip, kendi öğrenme gereksinimlerinin farkında, yetkin, azimli, kendine güvenen ve güvenilen, sorumluluklarının bilincinde, bireylere ve topluma danışmanlık edebilen, sosyal, politik ve ekonomik durumdan haberdar, güdülmeyen, özgür, insan haklarına ve bireyselliğe saygılı ve insanı bir bütün olarak gören bir birey olarak toplumda yerini alan bir profesyonel olmalıdır.
Cerrahi kliniklerinde çalışan hemşirelerin mesleki profesyonelliklerini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi amacıyla yapmış olduğumuz çalışmada, hemşirelerin mezun oldukları okula göre Meslekte Profesyonel Tutum Envanteri (MPTE) puan ortalamasının karşılaştırıldığında aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır. Gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olmamasına rağmen biraz daha yüksek puanı AÖ Ön lisans mezunları alırken, biraz daha düşük puanı ise MYO Ön lisans mezunu hemşireler almıştır Bu sonuç, AÖ Ön lisans mezunlarının sayıca fazla olmasından, SML üzerine iki yıl daha eğitim almalarının ve çalışma deneyimlerinin mesleki profesyonelliğin kazanılmasında etkili olduğu şeklinde yorumlanmıştır. Bizim çalışmamızda, eğitim düzeyi ile mesleki profesyonellik arasında anlamlı ilişki bulunmamasına rağmen, yapılan diğer bazı çalışmalarda hemşirelerin aldıkları eğitim düzeyinin mesleki roller ve profesyonellikte etkiliği olduğu belirtilmektedir 10,11,12.
Karadağ ve arkadaşlarının (2004) “hemşirelikte profesyonelliğe ilişkin davranışsal envanter” oluşturmaya yönelik geçerlilik ve güvenilirlik çalışmalarında, profesyonelliğe ilişkin davranış puan ortalamalarını en düşük düzeyde ön lisans mezunu hemşireler, en yüksek düzeyde puanı ise yüksek lisans/doktora mezunu hemşirelerin aldığını tespit ettikleri ifade edilmektedir. Aynı araştırmada belirtildiği üzere; Miller ve arkadaşlarının yapmış olduğu çalışmada en yüksek profesyonellik puanının hemşirelik fakültesinde görev yapan hemşire eğitimcilerin, en düşük puanı ise lisans mezunu hemşirelerin
aldığını ve gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı bulunduğu ifade edilmektedir 6.
Karakoç Kaya ve arkadaşlarının “hemşirelerin mesleki imajlarını ve mesleği algılama durumlarını etkileyen faktörleri” ölçmeye yönelik çalışmalarında ön lisans-lisans mezunu hemşirelerin mesleklerini daha fazla oranda bağımsız hissettiklerini saptadıklarını belirtmişlerdir 5.
Karadağ ve arkadaşlarının Türkiye'deki hemşirelerin profesyonellik düzeyleri isimli çalışmalarında, hemşirelik eğitimde belirli bir standardın olmamasının, hemşirelerin profesyonelliklerini olumsuz etkilediği ve bu yönde ciddi düzenlemelerin yapılması gerektiği belirtilmektedir 13.
Çalışma kapsamında yer alan mesleğini tam olarak yapabildiğini ifade eden ve mesleğini değiştirmeyi düşünen hemşirelerin (MPTE) puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu sonuç, işinin gereklerini aldığı eğitim doğrultusunda tam olarak yapabilmenin mesleki profesyonelliğin kazanılmasında etkili olduğu şeklinde yorumlanmıştır. Aldığı eğitim doğrultusunda, işinin gereklerini tam olarak yapamayan bir kişinin motivasyonunun düşeceği, zamanla tükenmişlik yaşayacağı ve profesyonel davranamayacağı düşünülmektedir. Mesleği değiştirmek isteyenlerin, diğerlerine göre mesleki profesyonellikleri daha iyidir. Bu sonuç, mesleğinin gereklerinin farkında olup, iş yerinde yeterli olanakların olmaması mesleklerinden ayrılma isteği duymalarına neden olduğu halde profesyonel davranış gösterebildikleri şeklinde yorumlanmıştır.
Hemşirelerin çalıştığı bölümdeki görevleri ve kendi iletişimlerini değerlendirme durumlarına göre MPTE puan ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir.
Sorumlu hemşire olarak çalışanlar en yüksek puan ortalamasına sahip olurken, scrap (ameliyatta steril olarak masada görev alan) hemşire olarak çalışanların mesleki profesyonellikleri diğer çalışanlara göre daha düşük bulunmuştur. Bu sonucun, sorumlu hemşirelerin eğitim düzeyi, çalışma yılı ve mesleki deneyimlerinden kaynaklanmış olabileceği düşünülmüştür. Karadağ ve arkadaşlarının çalışmasında profesyonelliğe ilişkin en düşük davranış puan ortalamasının klinik hemşirelerinin, en yüksek davranış puan ortalamasını ise; akademisyen hemşirelerin aldığı belirtilmektedir. Klinik hemşirelerinin puanlarının düşük olmasına neden olarak ise uzun çalışma saatleri ve bireysel gelişimleri için yeterli zamanlarının olmamasından kaynaklanabileceği düşünülmüştür 13.
Andrews ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada çalışılan kliniklerin mesleki rol ve profesyonellikte etkili olduğu ve birimler arasında farklılıkların olduğu belirtilmektedir 14. Bu sonuçlar çalışma bulgularımızla benzerlik göstermektedir.
İletişimi iyi olan hemşirelerin, diğerlerine göre mesleki profesyonellikleri daha iyidir. Bu sonuç, ekip içinde iletişimi olanların grup içi performansı arttırdığı ve bunu profesyonelliklerine yansıttıkları şeklinde yorumlanmıştır. Karakoç Kaya ve ark'nın hemşirelerin mesleki imajlarını ve mesleği algılama durumunu etkileyen faktörler isimli yapmış oldukları çalışmada, amirleri ile ilişkileri iyi olan hemşirelerin mesleklerini, daha fazla oranda bağımsız fonksiyonlu olarak algıladıkları saptadıklarını bildirmektedirler 5.
Hemşirelerin mesleği sevme ve mesleğinden memnun olma durumu ile MPTE puan ortalaması arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir.
Mesleği sevenlerin diğerlerine göre mesleki profesyonellikleri daha iyidir. Bu sonuç, mesleğini severek yapanların bunu profesyonelliklerine yansıttıkları, meslekte profesyonel olanların ise mesleğini sevdikleri şeklinde yorumlanmıştır.
Mesleğinden memnun olan hemşirelerin, diğerlerine göre mesleki profesyonellikleri daha iyidir. Bu sonuç, yaptığı işi severek yapmanın aynı zamanda iş doyumunu, yapılan işten duyulan memnuniyeti arttırdığı ve daha motive çalışıldığını, motive bir şekilde çalışmanın ise profesyonelliği de beraberinde getirdiği şeklinde yorumlanmıştır.
Karakoç Kaya ve arkadaşlarının çalışmalarında da işinden memnun olan hemşirelerin mesleki becerilerinde kendilerini daha bağımsız hissettiklerini ifade ettiklerini belirtilmektedir 5. Bu sonuçlar çalışma bulgularımızla paralellik göstermektedir.
Oflazlı'nın çalışmasında, çalışma ortamından memnun olan ebelerin genel iş doyumu, diğer gruba göre yüksek çıkmıştır 15. Küçükyılmaz ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada, hemşirelik mesleğini yapmaktan memnun olan hemşirelerin iş doyum düzeyleri memnun olmayanlara göre çok yüksek bulunmuştur 16. Bu sonuçlar çalışma sonuçlarımızı desteklemektedir.
Cerrahi kliniklerinde çalışan hemşirelerin mesleki profesyonelliklerini etkileyen faktörlerin belirlemesi amacıyla yapmış olduğumuz çalışma sonucunda;
• Mesleğini tam olarak yapabildiğine inanan,
• Mesleğini değiştirmek isteyen,
• Sorumlu hemşire olarak çalışan,
• Mesleğini seven ve mesleğini yapmaktan memnun olan,
• Ekip içinde iyi iletişim kurabildiğine inanan hemşirelerin mesleki profesyonellikleri daha yüksek olarak bulunmuştur.
Bu sonuçlar doğrultusunda;
• Kamu kurumlarında çalışan personelin mesleki profesyonelliklerini değerlendirmek amacıyla periyodik olarak performans değerlendirilmelerinin yapılması,
• Mesleki başarılarda ödüllendirmelerin gerçekleştirilerek iç motivasyonun sağlanması,
• Çalışma koşullarının daha düzenli ve işleyişinin daha sistematik hale getirilmesi,
• Hemşirelerin mesleğini değiştirme, sevmeme ve memnuniyetlerini etkileyen faktörlerin araştırılması ve bu konularda yeni düzenlemelerin yapılması,
• Mesleğini istemeyerek seçen, sevmeyen, bırakmayı düşünen ve mesleğinin saygın olmadığını düşünen hemşireler için motivasyon programlarının oluşturulması,
• Mesleği sevdirme, memnuniyeti arttırma, özellikle grup içi iletişimi geliştirme yönünde hizmet içi eğitim programlarının düzenlenmesi,
• Tüm bu programların sonunda hala mesleği hala yapamayacağını düşünenlerin mesleği bırakmaları önerilebilir.
)
)
)
)
)
)
){kind=link}