Kronik kolesistit öntanısı ile opere edilerek safra kesesinden çıkarılan ve Anabilim Dalı'mızda ilk kez tanısı konan bir Fasciola hepatica olgusu rapor edilmiştir.

Mikroskopik olarak ise mukoza yer yer dökülmüş, tüm mukoza ve duvarda belirgin eozinofil artışı ile beraber yoğun kronik yangı hücre infiltrasyonu izlendi (Resim 1). Parazitolojik incelemede ise izlenen parazitlerin Fasciola hepatica olduğu tespit edildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Resim 1: a. Safra kesesi mukozasında eozinofil ağırlıklı kronik yangı infiltrasyonu (H&E, 200X). b. Parazitin kimi organellerini gösteren mikroskopik görünüm (H&E, 100X).

Fasioliazis çoğunlukla asemptomatik olup, Türkiye'de bölgelere göre dağılımı oldukça farklılık göstermektedir. Elaziğ ilinde Kaplan ve ark. serolojik (Belirli bir mikroorganizmaya karşı üretilmiş antikorların varlığını saptayan bir tıbbi kan testi) olarak pozitif onbeş yeni olgu bildirmelerine karşın sadece bir semptomatik olgu rapor etmişlerdir⁴. Kaplan ve ark. Elazığ'da serolojik olarak teyit edilerek yaptıkları bir başka çalışmada ise insan fasiolozisi %2.77 oranında bildirdiler⁵. Serolojik olarak hastalığın prevalansı Antalya ilinde %3.01, Isparta ilinde ise %0.9 ile %6.1 arasında değişmektedir⁶. Olgumuz kronik kolesistit olduğu düşünüldüğünden serolojik test yapılmadan operasyona alındı.

Türkiye'de daha önce rapor edilen olgularda parazitler genellikle koledok yerleşimlidir, ancak olgumuz nadir görülen safra kesesi yerleşimlidir. Şu andaki bilgilerimize göre Türkiye'de toplam 238 olgu rapor edilmiştir. Bunların 168'i 1999'dan sonra serolojik olarak rapor edilmiştir^5,7,8. Ülkemizde özellikle periferde birçok sağlık kuruluşunun yetersiz donanımda olması nedeniyle fasioliazis muhtemelen bildirilen rakamlardan daha fazladır⁹. 238 olgunun 17'si Van ilinde bulunmaktadır. Van ilinde bu hastalığın daha yüksek oranda görülmesinin nedeni özellikle kırsal kesimde çiğ yenen su teresi bitkisiyle ilişkili olduğu bildirilmektedir^2,9.

Yılmaz ve ark.³ Erciş'te yaptıkları bir çalışmada, gaitası incelenen 500 asemptomatik kişinin %1.8'de Fasciola hepatica yumurtası saptanmış. Suteresi otunun kadınlar tarafından daha fazla tüketilmesi nedeniyle de hastalığın özellikle kadınlarda erkeklerden daha sık görüldüğü bildirilmiştir. Fasioliazis, su teresi otu yanısıra iyi pişirilmeden yenenen infekte hayvan karaciğerleri, yeşil salata, ıspanak ve içme sularıyla da bulaşmaktadır². İnfekte gıdalar iyi temizlenmeden yada pişirilmeden yenirse, sadece kırsal kesimde değil aynı zamanda gelişmiş şehirlerde de bu hastaık görülebilir. Bu nedenle Fasciola hepatica sadece gelişmekte olan ülkelerde değil aynı zamanda gelişmiş ülkelerde de önemli bir sağlık sorunudur¹⁰.

Ülkemizde genellikle bu hastalar şikayetler ciddi düzeye ulaşmadan doktora müracaat etmemektedirler⁹. Kronik kolesistite sebep olan Fasciola hepatica sıklıkla obstrüktif sarılığa da neden olmaktadır. Parazitin uzaklaştırılmasıyla semptomlar ortadan kalkar. Olgumuzda sarılık öyküsü olmadığından taşlı kronik kolesistit ön tanısıyla ameliyat edildi. Ultrasonografi ve bilgisayarlı tomografi bilier duktusun dilatasyonunu gösterir ancak bu cıhazlar ayırıcı tanıda fasioliazisi ekarte ettirmezler. ERCP Fasiola hepatikanın safra duktusunda bulunduğunu gösterir². Gülşen ve ark.² obstrüktif sarılığa neden olan beş olguya ERCP ile tanı koyarak tadavi ettiğini bildirmiştir.

Sonuç olarak, fasioliazisin nadiren de olsa kronik kolesistite neden olabileceği unutulmaması gerekir.

1) Echenique-Elizondo M, Amondarain J, Liron de Robles C. Fascioliasis: an exceptional cause of acute pancreatitis. JOP 2005; 6:36-39.

2) Gulsen M, Savas MC, Koruk M, Kadayifci A, Demirci F. Fascioliasis: a report of five cases presenting with common bile duct obstruction. Neth J Med 2006; 64: 17-19.

3) Yilmaz H, Godekmerdan A. Human fasciolosis in Van province, Turkey. Acta Trap 2004; 92:161-162.

4) Kaplan M, Kuk S, Kalkan A. Fasciolosis: A case report. Acta Parasitol Turcica 2002; 26:393-395.

5) Kaplan M, Kuk S, Kalkan A, Özkan A. Elazığ Yöresinde Fasciola Hepatica Seroprevalansı. 12. Ulusal Parazitoloji Kongresi. 2001:126.

6) Akyol CV. Tarihçe ve Epidemiyoloji. In: Tinar R, Kormaz M, editors. Fasciolosis. Turkish Society for Parasitology. META Basım, İzmir. 2003; 85-106.

7) Demirci, M. Insanlarda epidemiyoloji. In: Tınar, R., Korkmaz, M., (Eds.), Fasciolosis. Türkiye Parazitoloji Derneği, META Basım, Izmir, 2003:343-358.

8) Ok Uz, Kuman A, Korkmaz M. Fasciolosis: Üç Olgu Sunumu. In: Tınar, R., Korkmaz, M., (Eds.), Fasciolosis. Türkiye Parazitoloji Derneği, META Basım, Izmir, 2003:359-364.

9) Yilmaz H, Kotan C, Söylemez O, Arslanturk H. A human fasciolosis presenting with cholelithiasis and choledocholithiasis in Van, Turkey. Saudi Med J. 2004; 25:1732-1733.

10) Rondelaud D, Hourdin P, Vignoles P, Dreyfuss G. The contamination of wild watercress with Fasciola hepatica in central France depends on the ability of several lymnaeid snails to migrate upstream towards the beds. Parasitol Res 2005; 95:305-309.